Ataki paniki
Lęk jest emocją, która u każdego z nas pełni rolę adaptacyjną. Ma na celu ostrzegać przed zagrożeniem i mobilizować do działania. Problem pojawia się wówczas, gdy lęk pojawia się nagle i jest na tyle silny, że aż paraliżuje, przez co utrudnia codzienne funkcjonowanie. W takiej sytuacji, możemy mówić o atakach paniki.
Jak wyglądają ataki paniki?
Atakom paniki towarzyszy uczucie przeszywającego napięcia. Kulminacyjny moment napadu lęku panicznego trwa zazwyczaj kilka minut. Jest on uciążliwy, ponieważ towarzyszą mu liczne objawy fizjologiczne. Do najczęstszych należą:
- przyspieszony oddech;
- przyspieszone bicie serca;
- zawroty głowy;
- ucisk w klatce piersiowej;
- bóle w jamie brzusznej;
- mrowienie i drętwienie ciała.
Ponadto osoby doświadczające takiego ataku często określają go jako ,,doświadczanie nagłej katastrofy”, w przebiegu którego doznaje się poczucia utraty kontroli. Natomiast charakterystycznym skutkiem ataków jest utrzymywanie się przez dłuższy czas obawy przed wystąpieniem kolejnego ataku. W efekcie pacjenci doświadczający napadów lęku odczuwają strach w momencie konfrontacji z bodźcami oraz sytuacjami potencjalnie powiązanymi z wcześniejszymi napadami lęku panicznego.
Co jest przyczyną ataków paniki?
Przyczyn występowania ataków paniki może być naprawdę wiele, a napady te mogą zacząć pojawiać się w różnym wieku. Jednakże najczęściej wymienianymi przyczynami występowania napadów lęku panicznego są odczuwanie przewlekłego stresu oraz doświadczenie trudnej sytuacji życiowej (śmierć bliskiej osoby, choroby, wypadki, mobbing w pracy lub w szkole, bycie ofiarą przemocy, utrata pracy, rozwód itp.).
Czasami problemy nawarstwiają się znajdując ujście dopiero w postaci napadu lęku, do tego w najmniej oczekiwanym momencie. Do ataku może dojść wszędzie i nie zawsze musi być to powiązane z sytuacją stresową lub konkretnym bodźcem. Poza tym, czynniki genetyczne oraz osobowościowe, takie jak np. tendencja do katastroficznego myślenia, mogą być predyspozycją do doświadczania zaburzeń lękowych, w tym lęku napadowego. Dlatego osoby, które doświadczyły już takiego ataku, powinny skonsultować się z psychoterapeutą lub psychologiem. Wówczas uzyskają możliwość zrozumienia mechanizmu działania ataku oraz nauczą się rozpoznawać jego pierwsze symptomy. To prawdopodobnie umożliwi zredukowanie ich częstotliwości i nasilenia.
Jak poradzić sobie w trakcie ataku paniki?
Doświadczając napadu lęku panicznego, najważniejsza jest próba wytłumaczenia sobie, że ów nagły stan to tylko natłok emocji, który niedługo minie i nie stanowi prawdziwego zagrożenia. Jeżeli jesteś w miejscu publicznym i doświadczasz ataku, oddal się od tłumu ludzi, aby mieć możliwość i przestrzeń do wyciszenia się. Kluczowym momentem jest wyregulowanie oddechu, tak aby wydechy trwały dłużej niż wdechy. Umożliwi to pobudzenie funkcji przywspółczulnego układu nerwowego, który odpowiedzialny jest za stan odpoczynku i relaksu organizmu.
Technika 5-4-3-2-1
W trakcie napadu lęku postaraj się również odwrócić swoją uwagę od tego, co dzieje się w Twoim ciele i przekierować ją na swoje otoczenie. W takim momencie można wykorzystać technikę 5-4-3-2-1. Polega ona na wyszukaniu:
- 5 obiektów, które widzisz przed sobą;
- 4 dźwięków, które możesz usłyszeć;
- 3 przedmiotów, które jesteś w stanie dotknąć;
- 2 zapachów, które możesz poczuć;
- 1 smaku, którego jesteś w stanie posmakować.
Technika ta przywraca kontrolę oraz umożliwia odwrócenie uwagi od objawów fizjologicznych, spowodowanych napadem lęku. Przy tym, ułatwia obniżenie napięcia. Jeżeli w trakcie ataku paniki to zadanie będzie dla Ciebie zbyt trudne do wykonania, spróbuj skupić się tylko na jednym zmyśle, np. wzroku. W przypadku, gdy nie będziesz w stanie samodzielnie się wyciszyć, możesz również spróbować zadzwonić do kogoś bliskiego. Nie krępuj się przyznać, że doświadczasz ataku paniki; podziel się swoimi emocjami i przeżyciami. Czasami sama świadomość rozmowy bądź obecność kogoś bliskiego pozwala na to, aby ponownie poczuć się bezpiecznie i komfortowo.
Emilia Bobrowska
Psycholog
Bibliografia
Bourne, E., & Andruszko, R. (2011). Lęk i fobia: praktyczny podręcznik dla osób z zaburzeniami lękowymi. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kacprzyk-Straszak, A., Pawlak, A., & Kucharczyk, K. (2016). Zaburzenia lękowe–rzeczywistość obok nas. Cader S, Ciupka S. Beskidzkie Dziedzictwo V. Wydawnictwo Scriptum, 95-114.
Potoczek, A. (2003). Zespół lęku napadowego a trauma choroby i śmierci. Psychoterapia, (2 (125).
Wojtas, A., & Jakuszkowiak-Wojten, K. (2010). Terapia lęku panicznego w ujęciu poznawczo-behawioralnym. Psychiatria, 7(6), 227-233.
