Człowiek u progu dorosłości
Każdy etap w życiu człowieka niesie ze sobą nowe wyzwania. Szczególnie ważne wydają się być te okresy życia, które wiążą się z dynamicznymi zmianami odbywającymi się na wielu płaszczyznach i wielu obszarach funkcjonowania jednocześnie. Niewątpliwie okres adolescencji należy do takich etapów. Jest to niezwykle ważny czas, gdyż dokonują się wówczas nie tylko zmiany fizyczne, ale także psychiczne. Z wieloma wyzwaniami wiąże się także okres, który przypada nieco później – wczesna dorosłość. Obie fazy przygotowują człowieka na wkroczenie w dorosłe życie i podjęcie wiążących się z nią zadań.
Ramy czasowe adolescencji i wczesnej dorosłości
Adolescencja to etap w życiu człowieka, który wyodrębnia się na dwa podokresy (Oleszkowicz i Senejko, 2017). Wczesne dorastanie to okres życia pomiędzy 10 a 16 rokiem życia. Późne dorastanie natomiast przypada na 17 – 20/23 rok życia.
Przyjmuje się, że okres wczesnej dorosłości przypada na wiek między 20/22 a 35/40 rokiem życia (Gurba, 2017). Następuje on więc po okresie adolescencji, która niesie za sobą wiele zmian, pozwalających przygotować się młodemu człowiekowi na wejście w dorosłość i podjęcie wyzwań rozwojowych.
Konflikty psychospołeczne wczesnej dorosłości
Zastanawiając się nad zadaniami rozwojowymi, przed którymi staje młody człowiek, warto przyjrzeć się teorii rozwoju psychospołecznego Erika Eriksona (1982). Zakłada ona nieustanny rozwój człowieka przez całe życie.
Teoria zakłada występowanie pewnych normatywnych kryzysów w życiu każdego człowieka na poszczególnych etapach. Konflikty te mają charakter psychospołeczny (Erikson, 1982). Społeczeństwo oraz stosunek człowieka do środowiska, w którym funkcjonuje, stanowią więc niezwykle ważny element w procesie rozwoju.
Poniżej przedstawiono poszczególne etapy rozwoju oraz specyficzne konflikty psychospołeczne dla danych etapów (Erikson 1982)
- Niemowlęctwo – Ufność vs. nieufność
- Wczesne dzieciństwo – Autonomia vs. wstyd i zwątpienie
- Wiek zabaw – Inicjatywa vs. poczucie winy
- Wiek szkolny – Aktywność, pracowitość vs. poczucie niższości
- Adolescencja – Tożsamość vs. rozproszenie tożsamości
- Wczesna dorosłość – Intymność vs. izolacja
- Dorosłość – Generatywność vs. stagnacja
- Dojrzałość – Integralność ego vs. rozpacz, zwątpienie
Oczywiście rozwój każdego człowieka przebiega w indywidualnym tempie, jednak zapoznanie się ze specyficznymi kryzysami dla danych etapów życia, może przyczynić się do lepszego zrozumienia tego, przed jakimi zadaniami stoi młody człowiek.
Z perspektywy „człowieka u progu dorosłości” najbardziej znaczące wydają się być piąta i szósta faza cyklu, czyli etap „adolescencji” i „wczesnej dorosłości”.
Jakie wyzwania stoją przed młodym dorosłym?
Według przedstawionej wyżej teorii Erika Eriksona, adolescent staje przed konfliktem „tożsamość vs. rozproszenie tożsamości”, zadając sobie pytanie o to, kim jest i jakie jest jego miejsce w społeczeństwie i w świecie. To przede wszystkim etap poszukiwań samego siebie, eksplorowania i eksperymentowania – mniej lub bardziej ryzykownego. Poszukiwanie swojej tożsamości odbywa się przy udziale grupy rówieśniczej, która dla młodego człowieka stanowi ważny punkt odniesienia i istotny element w procesie kształtowania się tożsamości.
Kolejna faza wiąże się z konfliktem Intymność vs. izolacja. Jest to więc etap szczególnie związany z relacjami międzyludzkimi. Zmiany w okresie wczesnej dorosłości dokonują się w wielu obszarach codziennego funkcjonowania, jednak aspekt związany z relacjami interpersonalnymi wydaje się mieć szczególne znaczenie. Młody dorosły przede wszystkim podejmuje nowe role społeczne, angażuje się w związki intymne oraz rozwija swoją aktywność zawodową i planuje przyszłość. Wczesna dorosłość jest więc przede wszystkim czasem poszukiwania swojego miejsca w świecie i wrastania w społeczeństwo (Inhelder i Piaget, 1970).
Anna Knapek
Psycholog, Psychoterapeuta (w trakcie szkolenia)
Bibliografia
Erikson, E. H. (1982). The life cycle completed. New York: W.W. Norton.
Gurba, E. (2017). Wczesna dorosłość. W J. Trempała, Psychologia rozwoju człowieka (strony 287-311). Warszawa: PWN.
Inhelder, B. i Piaget, J. (1970). Od logiki dziecka do logiki młodzieży. Warszazwa: PWN.
Oleszkowicz, A. i Senejko, A. (2017). Dorastanie. W J. Trempała, Psychologia rozwoju człowieka (strony 259-286). Warszawa: PWN SA.
