Psychoterapia psychodynamiczna
Psychoterapia psychodynamiczna jest jednym z wielu założeń teoretycznych prowadzenia psychoterapii. Terapeuci stosujący w swojej pracy metody psychodymiczne stosują określone założenia oraz techniki. Wreszcie, psychoterapia psychodynamiczna bardzo dobrze nadaje się do leczenie konkretnych problemów natury psychicznej. W tym artykule to przedstawiam.
Psychoterapia psychodynamiczna: geneza
Terapia psychodynamiczna wyrasta z koncepcji psychoanalitycznej, której ojcem był Sigmund Freud. Jej głównym założeniem jest istnienie nieświadomości, czynnie wpływającej na życie psychiczne każdego z nas. Różnego rodzaju mechanizmy obronne, pragnienia czy wzorce relacji interpersonalnych znajdują się właśnie w nieświadomości. Konflikty różnych warstw naszej osobowości mogą przyjmować postać zróżnicowanych problemów psychicznych, w tym lęku, depresji lub zaburzeń osobowości. Te – w efekcie – wywołują cierpienie psychiczne. Zrozumienie naszych zachowań, myśli, postaw i interpretacji rzeczywistości wymaga refleksji nad nieświadomością oraz zawartymi w niej treściami.
Mechanizmy obronne
Każdy człowiek stosuje tzw. mechanizmy obronne. Ujawniają się one na wiele różnych sposobów. Najczęstszym jest wyparcie, które aktywuje się, gdy przeżywamy trudne dla nas zdarzenia. Jeśli tych zdarzeń jest zbyt dużo i jeśli są zbyt intensywne, wywołane nimi emocje są magazynowane w naszej psychice. Po pewnym czasie przeżycia te zaczynają szukać ujścia i najczęściej objawia się to poprzez zaburzenia psychiczne. Terapia psychodynamiczna pomaga pozbyć się nadmiernych obron i w bezpieczny sposób przeanalizować trudne przeżycia, uwalniając tym samym od cierpienia.
Więź terapeutyczna w psychoterapii psychodynamicznej
W toku terapii między pacjentem a terapeutą tworzy się specyficzna więź. Ona sama także pełni funkcję leczącą. Podczas sesji pacjent zachęcany jest do nieskrępowanego dzielenia się swoimi uczuciami czy myślami, bez obawy o ocenę ze strony terapeuty. Dzięki temu, pacjent może poczuć się swobodnie na sesji, co z kolei tworzy zaufanie w relacji terapeutycznej. Terapeuta ma za zadanie obserwować tę relację a także wykrywać nieuświadomione konflikty, toczące się w umyśle pacjenta i konfrontować go z nimi. Terapeuta „podąża” za dynamiką przeżyć pacjenta i wspólnie z nim szuka nowego sposobu rozumienia dotykających go zjawisk oraz pomaga przezwyciężyć trudności. W ten właśnie sposób odbywa się proces leczenia.
Przebywanie przez dłuższy czas w relacji terapeutycznej sprzyja poczuciu bezpieczeństwa i stabilizacji, zmniejszających opór pacjenta przed dzieleniem się ważnymi w procesie leczenia informacjami. Są to w szczególności trudne czyli natrętne lub wstydliwe myśli, z którymi ciężko jest sobie poradzić, a także doświadczenia bądź wyobrażenia, które mogą pojawiać się także w stosunku do terapeuty. W relacji krótkotrwałej nie miałyby one szans się ujawnić – chociażby z powodu lęku przed oceną lub odrzuceniem przez terapeutę.
Przeniesienie w psychoterapii psychodynamicznej
Bardzo ważnym elementem terapii w tym nurcie jest przeniesienie. Jest to nieświadomy proces, polegający na kierowaniu do terapeuty oraz innych osób z otoczenia postaw, uczuć i oczekiwań, jakich pacjent doświadczał wobec osób istotnych w jego życiu w przeszłości (mogą to być rodzice, dziadkowie, przyjaciele). Terapeuta analizuje ten proces i próbuje modyfikować te elementy, które są źródłem cierpienia. Dzięki takim oraz podobnym działaniom terapeuty, pacjent może zobaczyć i przeżyć to, jak inni ludzie postrzegają go w relacjach. Może mu to pomóc wdrożyć odpowiednie zmiany i w rezultacie polepszyć funkcjonowanie w tym obszarze.
Co leczy psychoterapia psychodynamiczna?
Terapia psychodynamiczna jest formą leczenia różnorodnych problemów psychicznych: zaburzeń osobowości, zaburzeń depresyjnych, lękowych, odżywiania, uzależnienia czy problemów seksualnych. Nadrzędnym celem terapii jest dokonanie głębokich i trwałych zmian w strukturze osobowości, które skutkować będą lepszym funkcjonowaniem pacjenta w każdej sferze życia.
Ile trwa psychoterapia psychodynamiczna?
Czas trwania terapii psychodynamicznej jest dość długi – może trwać nawet kilka lat. Zmiana struktury osobowości oraz leczenie głębokich zaburzeń wymaga czasu. Jednak, wiele badań naukowych potwierdza skuteczność tej terapii (Shedler, 2010; Bögels i in. 2014). Niewątpliwą zaletą psychoterapii psychodynamicznej jest to, że leczy ona nie tylko objawy, ale przede wszystkim przyczynę zaburzeń. Dzięki temu efekt jest trwały, a nie tymczasowy.
Psychoterapia psychodynamiczna w przypadku dzieci
Psychoterapia psychodynamiczna skierowana jest zarówno dla dorosłych, młodzieży, a także dzieci. Uwzględnia ona perspektywę rozwojową, bada prawidłowości przechodzenia dziecka przez kolejne fazy rozwoju. Rodzice czynnie uczestniczą w terapii dziecka, do momentu ukończenia przez nie szesnastego roku życia. Nie musi to wszakże oznaczać ich fizycznej obecności na sesjach. Forma włączenia rodziców w ten proces jest ustalana indywidualnie i zależy od wieku czy rodzaju zaburzeń. Rozpoczęcie właściwego procesu terapeutycznego poprzedzone jest kilkoma spotkaniami z rodzicami.
Andrzej Błaszczyk
Psycholog, Psychoterapeuta (w trakcie szkolenia)
Bögels, S., M., Wijts, P., Oort, F., J., Sallaerts, S., J., M., (2014) – Psychodynamic psychotherapy versus cognitive behavior therapy for social anxiety disorder: An efficacy and partial effectiveness trial. Depression Anxiety, 31, 5, s. 363-373.
Shedler, J. (2010) – The Efficacy of Psychodynamic Psychotherapy. American Psychologist, 65, 2, s. 98-109.
