Psychoterapia grupowa
Psychoterapia grupowa – czym jest, jakie są jej cele, założenia, czynniki terapeutyczne oraz czym różni się od terapii indywidualnej?
Psychoterapia grupowa: czym jest, cele psychoterapii grupowej
W założeniu terapia grupowa powinna być procesem, w którym indywidualni członkowie grupy przechodzą przez swój proces terapeutyczny razem i z pomocą grupy. Grupa jako jednostka terapeutyczna ma za zadanie – w trakcie swojego rozwoju – utworzyć środowisko stwarzające dla uczestników na tyle bezpieczną przestrzeń, aby mogło dojść do tzw. odsłonięcia. Jest to zjawisko, które potencjalnie prowadzi do katharsis. Może do niego dojść w atmosferze akceptacji, zaufania i zrozumienia. Grupa może być również świetnym nośnikiem informacji, dawać możliwość nauki umiejętności społecznych, okazję do spojrzenia na swoje problemy z perspektywy osób doświadczających zarówno rzeczy podobnych, jak i zgoła odmiennych. Jest przy tym szansą do nauki altruizmu emocjonalnego, udzielenia informacji zwrotnej (co również ma charakter terapeutyczny: zarówno dla odbiorcy, jak i nadawcy takiej wiadomości), naśladowania, uczenia się interpersonalnego, pracy nad spójnością samej grupy.
Czynniki terapeutyczne psychoterapii grupowej
Zmiana terapeutyczna jest procesem złożonym, w którym terapeuci oraz sama grupa oddziałują wzajemnie za pomocą tzw. czynników terapeutycznych. Według Yaloma i innych można wyróżnić siedem podstawowych czynników:
- zaszczepienie nadziei – sama nadzieja na zmianę ma już wymiar terapeutyczny — jest to niezwykle ważny czynnik, na którym opiera się resztę terapii, gdyż jego podtrzymanie pozwala utrzymać się klientowi w procesie;
- uniwersalność – uniwersalność oddziaływania czynników terapeutycznych na grupę a także uświadomienie członkom grupy, iż ich cierpienie nie jest „wyjątkowe” oraz że inni też mogą je odczuwać, a przez to – podzielić się nim;
- przekazywanie wiedzy – proces pomiędzy terapeutami a członkami grupy, w którym to terapeuci bezpośrednio przekazują wiedzę oraz swój feedback uczestnikom terapii (najczęściej poprzez psychoedukację);
- altruizm – pomoc udzielana sobie nawzajem przez członków grupy; gdzie wartością jest nie tylko pomoc udzielona, ale również jej altruistyczny charakter;
- korektywna rekapitulacja grupy rodzinnej – nierzadko grupa wcześniej czy później może nabrać dla jej członków charakteru rodziny; wtedy można naprawiać powstające napięcia w sposób korektywny, z korzyścią dla klientów;
- rozwój umiejętności społecznych – nauka w bezpiecznym środowisku kompetencji społecznych; uzyskanie wglądu w ich brak czy przyczynę w ich realizowaniu na zewnątrz.
- naśladowanie – czerpanie korzyści z obserwowania interakcji innych osób w grupie; modulowanie własnego zachowania i umiejętności za pomocą przyglądania się terapeutom bądź innym uczestnikom grupy.
Psychoterapia grupowa a indywidualna: różnice
Podstawowa różnica leży w relacji pomiędzy uczestnikami procesu. W terapii indywidualnej terapeuta buduje relację z klientem. Jest ona w dużej mierze oparta na samym terapeucie. Natomiast specyfika grupy jest taka, że relacja pomiędzy uczestnikami jest głównie regulowana przez nich samych, gdyż to właśnie oni tworzą jednostkę, na której proces terapeutyczny się opiera. Uczestnicy spotkań budują pomiędzy sobą zaufanie, z którego następnie mogą czerpać korzyści terapeutyczne. Można zatem powiedzieć, że nad procesem terapeutycznym w grupie to właśnie jej uczestnicy mają większą kontrolę. Terapeuci natomiast są moderatorami i pomocnikami, raczej niż prowadzącymi. Jest to forma terapii, która dla niektórych może być równie skuteczna, a nawet bardziej skuteczna niż terapia indywidualna.
Renata Karczmar & Marcin Cholajda
Terapeuci grupowi
