Masturbacja dorosłych i masturbacja dziecięca
Masturbacja ma w języku polskim wiele określeń, takich jak: samomiłość, samopobudzanie, onanizm, ipsacja, samogwałt, soloseks, autoerotyzm. Niektóre z tych nazw mają wydźwięk pozytywny, inne natomiast nacechowane są pejoratywnie. Czym zatem jest masturbacja i czy dobrze jest się masturbować?
Masturbacja: definicja
Masturbacja to pobudzanie własnych narządów intymnych przy pomocy rąk lub przedmiotów. Jej celem jest osiągnięcie podniecenia seksualnego i orgazmu. (Lew-Starowicz Z., Zdrojewicz Z., Dulko S. (2002). Jest aktywnością seksualną, która występuje powszechnie zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet, ma bardzo ważne znaczenie dla rozwijającej się seksualności. Wykorzystywana jest również do radzenia sobie z problemami występującymi w sferze seksualnej (Bancroft, 2009). Zalecana jest zwłaszcza jako metoda leczenia w przypadku występowania u kobiet anorgazmii oraz przedwczesnego wytrysku wśród mężczyzn (Dora, Mijas, 2012). Z definicji książkowych płynie zatem jedno bardzo ważne przesłanie – masturbacja ma niewątpliwie sporo zalet, którym możemy po krótce się przyjrzeć.
Masturbacja dorosłych
Każdy z nas jest inny i każdy z nas ma różne potrzeby – również te dotyczące sfery seksualnej. Masturbacja często jest sposobem pozwalającym na rozładowanie kumulującego się w nas napięcia seksualnego. Będąc w związku, w którym jedno z partnerów ma niższy poziom libido masturbacja może być pomocna w poradzeniu sobie z tymi odmiennymi potrzebami. Takie postrzeganie soloseksu pozwala nam na obalenie pewnego popularnego mitu – jeśli mój partner się masturbuje, to oznacza, że nie jest już mną zainteresowany – nie. Może on po prostu mieć większy poziom libido i potrzebuje on stymulacji seksualnej częściej.
Czysta przyjemność
Masturbacja to jedno z głównych źródeł informacji dotyczących tego, co sprawia nam przyjemność. Odkrywamy siebie, uczymy się naszych ciał, rozwijamy je, dostarczamy im radości i satysfakcji seksualnej. Dzięki temu budujemy naszą samoświadomość dotyczącą tego, co sprawia nam rozkosz. Nasze odkrycia możemy również wykorzystać w relacji seksualnej z partnerem. Otwarcie komunikując to jaki rodzaj dotyku lubimy, jaka intensywność stymulacji sprawia nam przyjemność, pomagamy w budowaniu satysfakcjonujących kontaktów seksualnych. Taka wiedza może być przydatna w częstej trudności występującej wśród kobiet – brak satysfakcji seksualnej w trakcie penetracji. Jest to bardzo powszechne zjawisko. O wiele łatwiej jest osiągnąć orgazm kobiecie poprzez pobudzanie jej łechtaczki. Nie ma w tym nic gorszego od orgazmu przeżywanego w trakcie penetracji. Orgazm, to orgazm.
Masturbacja jako technika terapeutyczna
Masturbacja to jedna z technik terapeutycznych wykorzystywana w pokonaniu niektórych z zaburzeń seksualnych. W przypadku występującej u kobiet anorgazmii (brak lub znaczne opóźnienie orgazmu) badania wskazują na wysoką skuteczność i trafność w leczeniu jej poprzez tzw. kierowaną masturbację (Rawińska, 2020). Kobieta poprzez autostymulacje odkrywa co wywołuje u niej pobudzenie i taką wiedzę przekazuje swojemu partnerowi. Dzięki temu pozwala sobie na przezwyciężenie oporu i swobodne przeżywanie podniecenia seksualnego.
W przypadku mężczyzn techniki masturbacyjne są pomocne w leczeniu przedwczesnego wytrysku poprzez jej regularne ćwiczenie (samodzielnie lub z pomocą partnerki). Najczęściej taki trening masturbacyjny przebiega w trzech etapach (Rawińska, 2020). Pierwszy z nich polega na pobudzaniu penisa ręką i liczeniu po ilu wykonanych ruchach następuje wytrysk. W kolejnych ćwiczeniach dokłada się ucisk pod żołędzią członka, tak aby uniemożliwić wytrysk. Po wydłużeniu masturbacji do ponad 100 ruchów następuje kolejny etap leczenia, w którym dochodzi do zbliżenia genitalnego.
Czy masturbacja ma tylko zalety?
Obserwując postawy społeczne wobec masturbacji możemy dostrzec zmiany. Historyczne podejście do zachowań masturbacyjnych koncentrowało się na płynących z niej zagrożeniach – dotyczących zdrowia oraz moralności osoby masturbującej się. (Bancroft, 2009). Możemy przytoczyć tu historię pochodzenia słowa onanizm. W opowieści biblijnej Onan zostaje stracony za wypuszczenie swojego nasienia na ziemię, podczas stosunku z żoną swojego zmarłego brata. Od jego imienia pochodzą nazwy związane z aktywnością seksualną, która nie prowadzi do prokreacji. (Chodecka, 2009). W czasach średniowiecznych akceptowana była jedynie przyjemność seksualna, która miała związek z płodnością. Według Św. Tomasza z Akwinu masturbacja była grzechem i pociągała za sobą kary. (Bancroft, 2009). Według Tissota, który był autorem rozprawy “Onanizm albo dysertacja medyczna, o chorobach wywołanych przez masturbację” z 1760 roku, masturbacja miała związek z większością chorób, takich jak: choroby serca, bezsenność, trądzik, choroby krwi czy zaburzenia lękowe. (Dora, Mijas, 2012). Aktualnie nasze poglądy dotyczące postrzegania masturbacji zmieniły się. Nadal jednak wokół tej aktywności seksualnej narosło wiele wątpliwości i obaw.
W badaniach Laumann’a i współpracowników (1996, za Bancroft, 2009) wykazano, że 63% mężczyzn i 42% kobiet masturbowało się w ciągu roku. Na podobne dane wskazują badania z Australii (65% mężczyzn i 35% kobiet deklarowało, że masturbowało się w ciągu minionego roku) (Richters, 2003, za Bancroft, 2009). Masturbacja jest zatem zjawiskiem powszechnym, zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet.
Czy można masturbować się za często?
W klasyfikacjach diagnostycznych nie ma zaburzenia związanego z nadmiarową masturbacją. Jednak zdarzają się sytuację, kiedy masturbacja ma na nas negatywny wpływ. Możemy niepokoić się wówczas, gdy całe nasze codzienne funkcjonowanie podporządkowujemy pod masturbację. Rezygnujemy z innych przyjemności, zaniedbujemy obowiązki, relacje z innymi – po to, aby móc się masturbować. Kolejnym niepokojącym objawem związanym z masturbacją może być wykorzystywanie jej jako jedynego znanego sposobu na rozładowanie napięcia. Wówczas traktujemy masturbację w sposób instrumentalny – jako sposób radzenia sobie ze stresem, a nie jako źródło przyjemności. Masturbacja może również wzbudzić nasze obawy, jeśli utrwaliliśmy sobie jeden sposób stymulacji i mamy trudności z osiągnięciem satysfakcji seksualnej w inny sposób. W tym przypadku ważne jest, aby urozmaicać sobie techniki masturbacji (może to być zmiana otoczenia, używanie gadżetów, próba dotykania siebie w różnych pozycjach). Zdarza się również, że masturbacja jest źródłem konfliktów w związku. Np. gdy jedno z naszych partnerów uważa masturbację jako formę zdrady lub nie akceptuje takiej formy aktywności seksualnej. Jeśli mamy obawy związane z masturbacją i jej wpływem na nas, na nasze zdrowie, samopoczucie lub na nasz związek warto skonsultować je ze specjalistą seksuologii i wspólnie się temu przyjrzeć.
Masturbacja dziecięca
W przypadku masturbacji często pojawia się wątpliwość, dotycząca wieku, od którego jest ona akceptowana. Może zatem pojawić się pytanie: czy to normalne, że masturbują się dzieci?
Masturbacja dziecięca dla wielu rodziców, opiekunów i nauczycieli to zagadka. Zastanawiamy się, czy jest to zachowanie normalne, czy może w otoczeniu dziecka dzieje się coś niepokojącego, co powinno zwrócić naszą uwagę. Pytanie, które nasuwa nam się również przy zaobserwowaniu u dziecka zachowań masturbacyjnych, to w jaki sposób reagować na takie zachowania? Zacznijmy od podstawowego założenia: masturbacja dziecięca to naturalne zjawisko pojawiające się w rozwoju dzieci. W badaniach wykazano, że jest powszechnie występująca – 40% ankietowanych deklarowało, że w ich dzieciństwie pojawiła się masturbacja. (Beisert 2012, za: Beisert 1991).
Wyróżniamy 3 rodzaje dziecięcej masturbacji: rozwojową, eksperymentalną i instrumentalną.
Masturbacja rozwojowa u dzieci
Najczęściej występująca jest masturbacja rozwojowa, której celem jest dostarczenie sobie przyjemności. Ma powtarzalny, przemijalny charakter i nie jest szkodliwa dla zdrowia. Dziecko poznając swoje ciało, odkrywa, że dotyk obszarów genitalnych jest przyjemny, więc powtarza te ruchy. Istotne jest, że jedynym celem tych zachowań to uczucie przyjemności. Biorąc jednak pod uwagę, że przed dzieckiem kolejne “zadania rozwojowe”, faza tej masturbacji przemija. Najczęściej nie wymaga interwencji dorosłych i może zostać zignorowana. (Beisert, 2012)
Masturbacja eksperymentalna u dzieci
Kolejnym rodzajem zachowań masturbacyjnych wśród dzieci jest masturbacja eksperymentalna. Wynika ona z potrzeb poznawczych dziecka. Odkrywając przyjemność ze stymulacji miejsc intymnych dziecko szuka nowych sposobów na coraz to nowsze doznania. Robi to np. poprzez używanie do masturbacji różnego rodzaju przedmiotów i wkładanie ich w genitalia. Takie zachowania masturbacyjne są nastawione na zaspokajanie ciekawości, nie mają powtarzalnego charakteru i mogą szkodzić zdrowiu. W związku z tym wymagają od dorosłych interwencji. W odróżnieniu od wyżej wymienionej masturbacji rozwojowej, masturbacja eksperymentalna może nieść za sobą negatywne konsekwencje zdrowotne. Jeśli zaobserwujemy takie zachowania u dziecka pierwszym podjętym przez nas działaniem powinna być rozmowa z nim wyjaśniająca szkodliwość jego zachowania i zakazująca takich form eksperymentowania. (Beisert, 2012)
Masturbacja instrumentalna u dzieci
Wśród masturbacji dziecięcej możemy wyróżnić jeszcze masturbację instrumentalną. Jest ona o wiele trudniejsza do rozpoznania i która powinna zaniepokoić osoby dorosłe. Jeśli zaobserwujemy ją u dziecka musimy wiedzieć, że jest to wyraz zmagania się z jakimś problemem. Zachowania masturbacyjne są tego przejawem. Cechami charakteryzującymi ten typ masturbacji u dzieci jest ich pozaseksualny cel, powtarzalny schemat, rzadkość występowania negatywnych konsekwencji zdrowotnych oraz jawność i demonstracyjność tych zachowań. (Beisert, 2012)
Źródłem tego rodzaju masturbacji u dzieci może być chęć rozładowania kumulującego się w nich napięcia emocjonalnego, na które nie znają innych sposobów radzenia sobie. Oznacza to, że będąc w stresującej sytuacji (np. doświadczanie lub bycie świadkiem przemocy czy uczestniczenie w kłótniach rodziców) dziecko poprzez aktywność seksualną obniża poziom stresu doświadczając ulgi po masturbacji. Kolejną przyczyną wykorzystywania przez dzieci masturbacji w sposób instrumentalny może być zaspokajanie innej potrzeby – np. brak poczucia bliskości z rodzicami, poczucie bycia odtrąconym przez innych, brak poczucia bezpieczeństwa. Dziecko masturbując się próbuje kompensować sobie występujące u niego braki.
Warto zwrócić tu uwagę na wybiórczość tego rodzaju masturbacji. Jest ona związana z konkretną sytuacją, która wyzwala potrzebę masturbacji. Zachowania masturbacyjne instrumentalne mogą także mieć na celu skupienie uwagi otoczenia na dziecku. Oznacza to, że dziecko uczy się, że poprzez masturbację uwaga dorosłych jest zwrócona na niego. Daje mu to pozytywne wzmocnienie, nawet jeśli dorosły przyjmie taktykę karania go za te zachowania. (Beisert, 2012)
Kiedy masturbacja dziecięca wymaga interwencji osób dorosłych?
Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że masturbacja dziecięca, w niektórych przypadkach może wymagać interwencji osób dorosłych.
W przypadku wystąpienia u dziecka masturbacji instrumentalnej interwencja opiekunów i specjalistów powinna być skoncentrowana na szukaniu przyczyn tych zachowań, nie na samych zachowaniach. To bardzo istotne, ponieważ eliminując masturbację u dziecka (stosując np. kary) nie zaspakajamy ukrytych pod masturbacją potrzeb. W związku z tym możemy doprowadzić do jeszcze większej eskalacji problemu. W przypadku zaobserwowania tego typu masturbacji wskazana jest konsultacja psychologiczno-seksuologiczna.
Jeśli zaobserwujemy u dziecka zachowania masturbacyjne należy zastanowić się, do którego typu masturbacji one należą, a następnie dopasować do tego interwencję. Ważne jest także, aby w przypadku masturbacji, która jest uporczywa i wzbudza nasze obawy udać się na konsultację lekarską. Ma ona na celu wyeliminowanie przyczyn medycznych problemu (np. Infekcje intymne, otarcia narządów płciowych, pasożyty). Jeśli dziecko jest zdrowe, a zachowania masturbacyjne utrzymują się i nie spełniają kryteriów masturbacji rozwojowej, nie obawiajmy się skorzystać z pomocy specjalistów: psychologów-seksuologów.
Aleksandra Bugaj-Cymerman
Psycholog, Seksuolog
