Image Alt

Strefa Psychoterapia

Problem z którymi pracuje seksuolog.

Kim jest seksuolog. Kiedy zgłosić się do seksuologa

Strona główna » Blog » Psychoterapia » Psychoterapia seksuologiczna » Kim jest seksuolog. Kiedy zgłosić się do seksuologa

Seksuolog jest specjalistą zajmującym się seksualną sferą życia człowieka. Sferą, która dla wielu stała się tematem tabu, ponieważ – jako społeczeństwo – wciąż czujemy wobec tego tematu zawstydzenie; dotyczy go wiele przemilczeń i niedopowiedzeń. Jednak człowiek to nie tylko jednostka społeczna posiadająca swoją kulturę, ale także jednostka posiadająca motywację, seksualność i potrzeby determinujące jej dążenia i zachowania. Według piramidy potrzeb Abraham’a Maslowa, podstawowymi dla człowieka potrzebami są te fizjologiczne. Należy do nich, m.in. potrzeba współżycia seksualnego. Stoi w tym na równi z takimi potrzebami jak jedzenia, snu czy odpoczynku. Należą one do potrzeb niższego rzędu. Oznacza to, że są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. To właśnie one zapewniają człowiekowi przetrwanie – dlatego muszą zostać zaspokojone w pierwszej kolejności. Dopiero po ich zaspokojeniu, można przejść do realizacji kolejnych potrzeb, którymi są: potrzeba bezpieczeństwa, przynależności, uznania oraz samorealizacji.

Seksuolog i seksualność

Seksuolog jest specjalistą, który czerpie z dorobku takich dyscyplin jak psychologia, socjologia czy medycyna. Jego zadaniem jest poprawienie jakości życia seksualnego, który to aspekt ma istotny wpływ na poziom ogólnej satysfakcji z życia. Seksualność nie sprowadza się tylko do współżycia, ale również do akceptacji własnego ciała, swojej płci i orientacji seksualnej. Ponadto, ma związek z umiejętnością tworzenia relacji oraz komunikowania się z innymi ludźmi. Mówi się, że intymność seksualna jest swoistym papierkiem lakmusowym relacji — niewypowiedziane pretensje, potrzeby i oczekiwania często objawiają się dopiero w sytuacji bliskości seksualnej.

Przychodzimy na świat już jako istota seksualna. Mamy ciało zdolne do odczuwania przyjemności oraz narządy płciowe. Od najwcześniejszych chwil życia szukamy głębokiego kontaktu z drugim człowiekiem, jednak dopiero w okresie dojrzewania ujawniają się w nas funkcje stricte seksualne – związane z pożądaniem i prokreacją (Piotrowska, 2019). W początkowym okresie życia nie rozumiemy jeszcze, czym jest nasza seksualność. Jednak przechodząc przez kolejne etapy rozwoju, zmierzamy do osiągnięcia pełnej dojrzałości płciowej, psychicznej i emocjonalnej. W momencie, gdy to następuje, osiągamy także dojrzałą formę seksualności. Osoby dojrzałe seksualnie potrafią odbyć stosunek płciowy, ale rozumieją też, jakie są prawne i społeczne normy określające, czy akt seksualny może się odbyć, czy nie (Piotrowska, 2019).

Najczęstsze powody zgłoszeń do seksuologa

Powodów, dla których powinniśmy poszukiwać pomocy u seksuologa, jest bardzo dużo. Poczynając od tych, które wiążą się z niedowartościowaniem i niską samooceną a kończąc na takich, które burzą naszą relację z partnerem. Do najczęstszych powodów zgłaszania się do gabinetu seksuologa należą wymienione poniżej.

Zaburzenia erekcji

Należą do grupy tych zaburzeń, które znacznie wpływają na samoocenę mężczyzny. Zaburzenia erekcji nie są powodem do wstydu, ale zawsze warto poszukać przyczyny, ze względu na którą występują.

Do zaburzeń erekcji może prowadzić, np. nadużywanie alkoholu, który długotrwale stosowany, obniża popęd seksualny i może prowadzić do niepłodności oraz patologii ciąży. Alkohol wywołuje również niedobór składników odżywczych, co często prowadzi do dysfunkcji seksualnych (Kowalczyk, Stola, 2022). Innymi czynnikami wywołującymi zaburzenia erekcji są: styl życia, wiek, przeżywana choroba somatyczna i stosowane w związku z nią leczenie. Ważnym aspektem powstawania i utrzymywania się zaburzeń erekcji są czynniki psychologiczne i społeczne. Warto uświadomić sobie, że w czasach kultu sprawności seksualnej, obraz tego, jak powinien wyglądać seks i seksualność, opiera się na często wyidealizowanym przekazie medialnym oraz przerysowanym i obciążonym stereotypami obrazie z filmów porno (Kowalczyk, Stola, 2022). Może to generować zderealizowany obraz seksu oraz wzrost oczekiwań odnośnie do sprawności seksualnej (własnej czy swojego partnera).

Zadaniowe podejście do seksualności może utrwalać w mężczyźnie przekonania, iż celem aktu seksualnego jest wynik (orgazm) i sprawność (uzyskanie i utrzymanie erekcji), a nie na bliskość i przyjemność obcowania z drugim człowiekiem. Takie podejście może wytwarzać napięcie i niepokój związany z chęcią spełnienia nierealnych oczekiwań. Te błędne przekonania i nierzeczywiste oczekiwania generują często napięcie emocjonalne (lęk i niepokój) oraz utrudniają wzrost podniecenia, a także rozluźnienia w sytuacjach intymnych (Cysarz, 2019).

Opóźniony lub przedwczesny wytrysk

Wytrysk opóźniony jest zjawiskiem wcale nie rzadkim, a prawdopodobieństwo jego wystąpienia rośnie wraz z wiekiem. Szacuje się, że dotyczy 15-30% populacji. Orgazm i wytrysk są w męskiej reakcji seksualnej zjawiskiem ściśle ze sobą związanymi, a jednak oddzielnymi. Wytrysk jest reakcją genitalną podczas gry orgazm – ośrodkowego układu nerwowego.

Przedwczesna ejakulacja jest, obok zaburzeń erekcji, najczęściej zgłaszanym problemem wśród mężczyzn. W badaniach amerykańskich częstotliwość występowania przedwczesnej ejakulacji waha się pomiędzy 21% a 32,5% u mężczyzn w wieku 18-70 lat (Rawińska, 2019). Problem wytrysku przedwczesnego różni się od zaburzeń erekcji, gdzie trudnością jest samo odbycie stosunku seksualnego. Wówczas wprawdzie wytrysk i orgazm występują, ale pojawiają się wcześniej niż partnerzy by sobie tego życzyli. Problem zaburzeń erekcji jest silniej związany z czynnikiem wieku, podczas gdy zależność pomiędzy wiekiem a pojawieniem się wytrysku przedwczesnego nie została udowodniona (Rawińska, 2019).

Problem wytrysku przedwczesnego skorelowany jest istotnie z negatywnymi czynnikami personalnymi i relacyjnymi. Są nimi: unikanie kontaktów intymnych, poszukiwanie partnerów do związku, poczucie wstydu, obwinianie się, przekonanie o niepełnowartościowości jako mężczyzny. Stres związany z wytryskiem przedwczesnym ma znaczenie nie tylko dla samego mężczyzny i jego samooceny, ale również dla jego partnera lub partnerki. Wyniki badań pokazują, że mężczyźni zmagający się z przedwczesną ejakulacją, mają znacznie obniżony poziom poczucia własnej wartości, pewności siebie a także podwyższony poziom lęku w sytuacjach intymnych (Rawińska, 2019). Negatywne samopoczucie i obniżone poczucie wartości mogą być podtrzymywane przez krążące w popkulturze mity związane z seksualnością mężczyzn. Takim mitem jest choćby to że mężczyzna zawsze powinien być gotowy na seks).

Brak orgazmu

Orgazm jest subiektywnym przeżyciem osoby doznającej tego zjawiska.

U kobiety brak orgazmu nazywany jest anorgazmią. Anorgazmię mogą wywoływać takie czynniki jak, m.in.: depresja, zażywanie niektórych leków, nadużywanie narkotyków czy alkoholu, przemęczenie, przekonanie o braku swojej atrakcyjności, lęk przed ciążą, rozproszenie uwagi czy ortodoksyjne przekonania religijne.

Jedno z największych badań w Stanach Zjednoczonych, obejmujące 30 000 kobiet wykazało, iż zaburzenia orgazmu występują u około 21% Amerykanek (Baran, 2019).

Obniżone libido (brak pożądania, podniecenia seksualnego)

Pożądanie seksualne znane jest także jako motywacja seksualna, zainteresowanie seksualne albo apetyt seksualny. Jest dążeniem do poszukiwania i kreowania okazji do zaangażowania w zachowania seksualne, niezbędne do zachowania gatunku, będące przy tym radosnym aspektem ludzkiego życia (Zakliczyńska, 2019).

Terminu libido po raz pierwszy użył Sigmund Freud dla opisania siły, przez którą instynkty seksualne ujawniają się w umyśle człowieka. Podążanie seksualne jest wynikiem pozytywnych relacji pomiędzy zinternalizowanymi procesami kognitywnymi, czyli: myślami, fantazjami, wyobrażeniami, mechanizmami neuropsychologicznymi (pobudzenie ośrodkowe) i czynnikami afektywnymi (stan emocjonalny i nastrój) (Zakliczyńska, 2019).

Z tworzonych przez lata stereotypów wynika, że mężczyźni są postrzegani jako bardziej seksualni. Pojawiające się więc problemy z pożądaniem traktują oni bardzo osobiście – uderzają one w ich samoocenę. W gabinecie seksuologa mężczyźni zmagający się z tym problemem mają okazję popracować nad różnego rodzaju destrukcyjnymi przekonaniami, zmieniającymi ich podejście do aktywności seksualnej.

Brak pogodzenia się ze swoją orientacją seksualną

Tego typu niezgodę klinicznie definiuje się jako orientację seksualną niezgodną z ego (egodystoniczną). Seksuologia już dawno uważa homoseksualność za normę, dlatego nie podlega ona leczeniu terapeutycznemu czy farmakologicznemu (Gryżewski, Pilarski, 2018). Orientacja seksualna nie jest kwestią wyboru. Mimo wszystko kultura, w jakiej żyjemy i społeczeństwo, w którym się obracamy, mogą wywoływać chęć do wypierania i niedopuszczania do siebie myśli o homoseksualności. Spotkanie z terapeutą, w takiej sytuacji, pomoże zaakceptować swoją seksualność i zrozumieć własne potrzeby.

Brak akceptacji dla swojej płci

Klinicznie nazywane transseksualizmem – terminem oznaczającym niezgodność między odczuwaną płcią psychiczną a innymi determinantami płci, odbieranymi jako obce, przynależne do płci przeciwnej (Robacha, 2017). Płeć mózgu, wynikająca z jego budowy i funkcjonowania, pozostaje w sprzeczności z płcią somatyczną, hormonalną i ustaloną administracyjnie (przy sporządzaniu aktu urodzenia, płcią metrykalną) (Robacha, 2017). Seksuolog pomaga w przejściu przez dynamiczny proces diagnostyczny pacjentów z zaburzeniami identyfikacji płci. W Polsce może on trwać około dwóch lat i musi być rozpoczęty po uzyskaniu przez pacjenta pełnoletniości. Okres ten obejmuje leczenie hormonalne, operacje oraz rozprawy sądowe. Prawo polskie nakazuje, aby osoba ubiegająca się o prawo do przejścia operacji zmiany płci wniosła pismo do sądu pozywając swoich rodziców o wpisanie złej płci metrykalnej. Dopiero po wygranej rozprawie może rozpocząć się właściwy proces zmiany płci (ze strony medycznej).

Bolesne współżycie

Jest ono charakterystycznym zjawiskiem pojawiającym się wśród kobiet. 8% kobiet ma problem z bólem podczas seksu. Spośród dysfunkcji bólowych o charakterze psychogennym kobiet, wymienia się przede wszystkim pochwicę i dyspareunię. Jednak zanim się je zdiagnozuje, należy wykluczyć wszelkie medyczne przesłanki. Wiele kobiet, które w przeszłości przeszły operacje ginekologiczne doświadcza bólu podczas stosunku. Dopiero wykluczenie schorzeń organicznych pozwala na zdiagnozowanie zaburzeń psychogennych.

Dyspareunia diagnozowana jest wówczas, gdy kobieta odczuwa ból w trakcie stosunku. Z kolei pochwica ma związek z występowaniem skurczy okołopochwowych, niepozwalających na wprowadzenie członka lub utrudniających je. Taki skurcz ma charakter odruchu obronnego i jest mimowolny. Pochwica, natomiast, zazwyczaj wiąże się z lękiem przed przebiciem błony dziewiczej lub samą penetracją. Czasami reakcja pochwicza może występować także przed badaniem ginekologicznym. Nierzadko, pochwica u kobiet powoduje wzrost napięcia u ich długoterminowych partnerów, którzy odczuwają rozczarowanie i poczucie odrzucenia. Przyczynia się to do pojawienia się u tych mężczyzn niechęci do odbywania stosunków, zaburzeń wzwodu czy wytrysku (Bilejczyk, Pogorzelska, 2019). Ze względu na to powiązanie, dysfunkcja bólowa wśród kobiet bardzo często wpływa na cały system partnerski i powoduje konflikty w relacji. Nierzadko doprowadza do rozpadu związku.

Uzależnienie od masturbacji lub uzależnienie od pornografii

Problem ten może dotyczyć zarówno osób dorosłych jak i młodzieży i dzieci. Uzależnienie to jest formą uzależnienia behawioralnego i stanowi formę zaburzenia związaną z powtarzaniem danej czynności, często utrudniającą normalne codzienne funkcjonowanie.

Fobie seksualne

Fobia jest silnym lękiem. Zaburzenia lękowe obejmują szeroką gamę stanów klinicznych, charakteryzujących się przeżywaniem lęku zakłócającego normalne funkcjonowanie i będącego źródłem cierpienia a objawiającego się napadami paniki lub uczuciem ciągłego napięcia (Lew-Starowicz, 2017). Zaburzeniom tym towarzyszy niepokój, zamartwianie się, nawracające trudne i nieprzyjemne myśli. Obawy mogą uaktywniać się w reakcji na określone sytuacje czy wydarzenia. Wówczas właśnie nazywamy je fobią. Lęk przed różnymi wydarzeniami mającymi miejsce w życiu człowieka może dotyczyć chociażby zajścia w ciążę czy porodu i towarzyszących temu obaw i konsekwencji (tokofobia).

Pojawiający się lęk może również dotyczyć poczucia nieatrakcyjności, niemożności odnalezienia stałego partnera czy starzenia się i starości (Gryżewski, Pilarski, 2018). ,,Emerytami jesteśmy tylko dla ZUS-u” dlatego każdy kto boi się, że starzenie wiąże się z odejściem na seksualną emeryturę, powinien zmierzyć się z pracą nad własnymi przekonaniami.

Ciąża i wywołane nią trudności

Ciąża jest czasem radości dla większości par. Jest też jednak okresem wystawiającym partnerów na wiele prób. W momencie planowania potomstwa i jego pojawienia się, na parę czekają komplikacje, które warto omówić wraz ze specjalistą, jeśli nie jest się w stanie poradzić sobie z nimi samodzielnie.

Do problemów związanych z ciążą a wywołujących konflikty w relacji należą: problemy z zajściem w ciążę, trudności z seksem w czasie ciąży (64% kobiet boi się zbliżeń w ciąży, obawiając się, że stosunek może spowodować poronienie), obecność partnera przy porodzie. U 10% mężczyzn obecność przy porodzie daje złe efekty w postaci późniejszego zaniku pociągu seksualnego do partnerki. Powodem tego ostatniego jest doświadczany dyskomfort estetyczny i zmiana obrazu ciała partnerki (Lew-Starowicz, 2015). Najczęściej dzieje się tak wówczas, gdy mężczyzna zostaje nakłoniony do uczestnictwa przy porodzie, nie ze swej własnej woli. Z kolei, jedna na dziesięć kobiet doświadcza problemu depresji poporodowej. Prowadzi ona do oziębienia i niechęci do seksu, a która może trwać miesiącami, burząc relację między partnerami (Lew-Starowicz, 2015).

Kolejne kryzysy wywołuje samo pojawienie się dziecka. Jest to zjawisko naturalne, dlatego dojrzali rodzice powinni być na nie przygotowani równie dokładnie, jak przygotowują wyprawkę dla swojego malucha. Warto zdać sobie sprawę, że pojawienie się dziecka oznacza dla partnerów mniej czasu na rozmowę i bliskość. Dziecko zawłaszcza czas, który w innych warunkach partnerzy poświęciliby na rozwój własnej relacji. Pojawia się brak snu a – co za tym idzie – rozdrażnienie i irytacja, która może być źródłem dalszych konfliktów (Lew-Starowicz, 2015). Zmniejsza się zainteresowanie seksem a partnerzy niekiedy zaczynają popadać w pracoholizm. Znalezienie źródła konfliktów staje się więc dla rodziców poważnym wyzwaniem. Często pomóc może w nim specjalista, np. w ramach terapii par.

Seksuolog w Polsce

Polska kulturowo jest państwem, w którym dominują wartości chrześcijańskie. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) w 2018 roku aż 94% mieszkańców naszego kraju zadeklarowało przynależność do wyznania katolickiego. Więc o seksie mówi się w domach raczej rzadko. Dzieje się tak, ponieważ doktryna Kościoła jasno wskazuje, czym jest seks: grzechem służącym jedynie do prokreacji, tj. płodzenia i rodzenia potomstwa. Ze względu na to, w wielu rodzinach od dziecka sfera seksualności jest przez rodziców pomijana. W wielu domach seks jest tematem tabu. Po prostu nie wypada o nim mówić, co w wieku późniejszym ujawnia w jednostce różnego rodzaju problemy. Przekonania religijne rodziców odgrywają szczególną rolę w okresie, gdy kształtują się zręby dorosłej seksualności (Piotrowska, 2019).

Jednak, jak widzimy na przykładzie hierarchii wartości Maslowa, seksualność jest sferą tak samo ważną jak każda inna. Dlatego – jak o wszystko co cenne – należy o nią zadbać. Kiedy w naszym życiu dzieje się coś niepokojącego i któraś z potrzeb niższego rzędu nie może zostać zaspokojona, poszukujemy pomocy specjalisty, często lekarza. Kiedy boli nas ząb i nie możemy jeść, idziemy do stomatologa. Ale gdy w naszym życiu pojawiają się kłopoty ze sferą seksualną, rzadko kiedy wspominamy o tym naszemu lekarzowi czy psychologowi. Nie mówimy, ponieważ się wstydzimy.

Z badań wynika, że aż 80% pacjentów nie mówi o problemach z seksem lekarzowi pierwszego kontaktu. Tylko 8% mężczyzn z tego typu sprawami przychodzi do specjalisty (Gryżewski, Pilarski, 2018). Tymczasem, przykładowo, zaburzenia erekcji zwykle wyprzedzają o 10 lat pojawienie się innych kłopotów zdrowotnych! Między innymi: kardiologicznych, z cukrzycą czy zaburzeniami hormonów tarczycy. Pamiętajmy zatem, że z pomocą w wysłuchaniu nas, przekazaniu emocjonalnego wsparcia i zadbaniu o tę intymną sferę życia, przychodzi właśnie seksuolog. Znajdziemy u niego bezpieczną przestrzeń, w której będziemy mogli o trudnościach, erotyce i fantazjach.

Czy u seksuologa lepiej pojawić się w parze czy w pojedynkę?

Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, jakie są przyczyny problemu. Jeśli przyczyna jest typowo partnerska i wynika z relacji, warto omówić ją wspólnie. Natomiast jeśli sytuacja wynika z dysfunkcji jednego z partnerów wówczas najlepiej rozpocząć omawianie problemu indywidualnie. Nierzadko trudno jest właściwie wskazać przyczynę problemu; czy to samodzielnie, czy wspólnie z partnerem. Toteż, najlepiej przyjść na spotkanie z seksuologiem najpierw samemu. Następnie – zgodnie z zaleceniem terapeuty – zaproponować i drugiej osobie przystąpienie do terapii.

Wymienione w artykule dane statystyczne jasno pokazują, że nie jesteś ze swoim problemem sam. Dookoła są ludzie, którzy zmagają się z podobnymi trudnościami.

Żaden z przeżywanych przez człowieka problemów nie jest powodem do wstydu. Powinien być, za to, bodźcem do rozpoczęcia pracy i przyzwolenia samemu sobie na sięgnięcie po pomoc. Ta, w konsekwencji, pozwoli na polepszenie dobrostanu psychicznego i poczucia zadowolenia z życia.

Justyna Krupińska
Seksuolog

Piśmiennictwo

Baran D. Psychoterapia anorgazmii u kobiet. W: M. Rawińska (red.), Zaburzenia seksualne a psychoterapia poznawczo-behawioralna (s. 277-289). Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2019.

Bilejczyk A., Pogorzelska M. Psychoterapia zespołów bólowych u kobiet. W: M. Rawińska (red.), Zaburzenia seksualne a psychoterapia poznawczo-behawioralna (s. 289-311). Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2019.

Cysarz D. Wybrane modele pracy terapeutycznej z psychogennymi zaburzeniami erekcji. W: M. Rawińska (red.), Zaburzenia seksualne a psychoterapia poznawczo-behawioralna (s. 259-277). Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2019.

Gryżewski A., Pilarski P. Sztuka obsługi penisa. Warszawa: Wydawnictwo Agora 2018.

Kowalczyk R., Stola A. Substancje psychoaktywne a seksualność człowieka. W: Z. Lew-Starowicz (red.), Psychoseksuologia. Metody diagnostyczne i terapeutyczne (s.183-192). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2022.

Lew-Starowicz M. Problemy seksualne w psychiatrii. W: M. Lew-Starowicz., Z Lew-Starowicz., V. Skrzypulec-Plinta (red.), Seksuologia (s. 425-439). Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2017.

Lew-Starowicz Z. Wszystko da się naprawić. Warszawa: Wydawnictwo Czerwone i Czarne 2015.

Piotrowska K. Rozwój seksualny dzieci. Łódź: Wydawnictwo Natuli 2019.

Rawińska M. Leczenie wytrysku przedwczesnego u mężczyzn. W: M. Rawińska (red.), Zaburzenia seksualne a psychoterapia poznawczo-behawioralna (s. 231-245). Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2019.

Robacha A. Transseksualizm. W: M. Lew-Starowicz., Z Lew-Starowicz., V. Skrzypulec-Plinta (red.), Seksuologia (s. 287-299). Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2017.

Zakliczyńska H. Hipolibidemia. W: M. Rawińska (red.), Zaburzenia seksualne a psychoterapia poznawczo-behawioralna (s. 219-231). Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie 2019.

Post a Comment