Terapia poznawczo-behawioralna
Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest jedną z wiodących metod leczenia zaburzeń psychicznych. Dzięki badaniom nad skutecznością terapii poznawczo-behawioralnej wiemy, że jest jedną z najskuteczniejszych form leczenia zaburzeń lękowych, afektywnych, schizofrenii, zaburzeń odżywiania, uzależnień i zaburzeń osobowości.
Terapia poznawczo-behawioralna: charakterystyka
Co istotne, terapia poznawczo-behawioralna w obecnej formie nie jest jednolitym nurtem, tylko zbiorem metod czerpiących z behawioryzmu oraz terapii poznawczej. Przy tym, metody te oparte są na wspólnym paradygmacie w ramach tej terapii. To znaczy: to w jaki sposób myślimy o otaczającej nas rzeczywistości, kształtuje nasze zachowanie oraz to, jakie emocje przeżywamy w spotykających nas sytuacjach życiowych.
Zniekształcenie poznawcze
Niestety często nasze myślenie zawiera błędy logiczne, które w terapii poznawczo-behawioralnej nazywamy zniekształceniami poznawczymi. Rodzajem takiego błędu jest myślenie w kategoriach „wszystko albo nic”. Charakteryzuje się ono irracjonalnym spojrzeniem na rzeczywistość, w którym nie ma miejsca na żadne „odcienie szarości”. Istnieje tylko „biel i czerń”. Przykładem może być uczeń o rysie perfekcjonistycznym, myślący o nadchodzącym egzaminie: „Albo go zdam na szóstkę, albo jestem beznadziejny”.
Przekonania kluczowe
Najczęściej nasze myśli wypływają z tzw. przekonań kluczowych, czyli z głęboko zakorzenionych w naszej psychice ogólnych twierdzeniach o nas samych, o innych ludzi i o świecie, który nas otacza. Kształtują się od najwcześniejszych lat naszego życia. O sposobie w jaki ostatecznie się uformują, decydują głównie czynniki środowiskowe (np. dom rodzinny czy środowisko rówieśnicze). Przekonania kluczowe są niejako filtrem, przez który patrzymy na rzeczywistość a następnie dokonujemy jej interpretacji. Problem następuje, gdy sposób, w jaki rozumiemy to, co nam się przytrafia, sprawia cierpienie i inne trudności emocjonalne.
W jaki sposób pracuje psychoterapeuta poznawczo-behawioralny?
Warto zaznaczyć, że psychoterapeuta w terapii poznawczo-behawioralnej przyjmuje postawę dyrektywną . To znaczy, że to on nadaje sesjom strukturę oraz jest podczas nich aktywną stroną. Terapeuta proponuje pacjentowi formę pracy opartą na technikach poznawczo-behawioralnych. Dzięki nim ten drugi może przyjrzeć się swojemu sposobowi myślenia oraz przekonaniom i zastanowić się nad tym, czy jego wzorce są adekwatne do otaczającej rzeczywistości.
Ile trwa terapia poznawczo-behawioralna?
Psychoterapia poznawczo-behawioralna, w swoich założeniach, jest terapią krótkoterminową (zazwyczaj trwa od trzech miesięcy do roku). Zmierza do osiągnięcia wyznaczonych celów i zakłada koncentrację na tym, co się dzieje z pacjentem „tu i teraz”. Zarówno dla pacjenta jak i dla psychoterapeuty ważne jest, aby jak najszybciej rozwiązać problem, z którym pacjent się zgłosił.
Cel terapii poznawczo-behawioralnej
Terapia poznawczo behawioralna jest głównie oparta na:
- współpracy pomiędzy psychoterapeutą a pacjentem;
- skupieniu na „tu i teraz”;
- ukierunkowaniu na cel i jak najszybszym osiągnięciu go;
- ograniczeniu w czasie;
- używaniu technik, dzięki którym pacjent uczy się rozpoznawać i modyfikować negatywne wzorce myślenia.
Głównym celem psychoterapeuty poznawczo-behawioralnego jest sprawienie, by pacjent nabrał bardziej realistycznego i adaptacyjnego sposobu myślenia o sobie, świecie i innych ludziach. Właśnie dzięki temu jego zachowanie ma szansę zmienić się na bardziej adekwatne. Dzieje się to najpierw poprzez zidentyfikowanie niekorzystnych i nieprawdziwych przekonań a następnie przez zastąpienie ich nowymi, bliższymi rzeczywistości.
Jan Miedziak
Psycholog, Psychoterapeuta (w trakcie szkolenia)
