Terapia to nie recepta jak masz żyć
Żyjemy w świecie pełnym poradników, coachów życiowych i gotowych schematów rozwoju osobistego. Łatwo jest zapomnieć, czym właściwie jest terapia psychologiczna. Coraz częściej słyszymy o „naprawie” siebie, gdy coś nie działa, o „zmianie życia” w krótkim czasie, czy w końcu – o szukaniu „przepisu” na szczęście. Nie ma jednej, uniwersalnej recepty na szczęśliwe życie, ponieważ szczęście jest subiektywne i głęboko zakorzenione w indywidualnych potrzebach i wartościach. W tym kontekście terapia bywa traktowana jako narzędzie, które ma nam pokazać gotową receptę na życie. Jednak prawda jest zupełnie inna. Terapia to nie gotowa instrukcja obsługi, lecz proces, który ma na celu pomoc w lepszym zrozumieniu siebie, swoich emocji, motywacji i reakcji. To nie jest prosty przepis na życie, ale raczej podróż, która pozwala na odkrywanie siebie.
,,Terapia nie polega na naprawianiu ludzi, ale na pomocy w odkrywaniu ich wewnętrznej siły.” Marsha Linehan
Terapia to przestrzeń do refleksji, a nie plan jak masz działać
Jednym z głównych błędów, które popełniamy, wchodząc w proces terapeutyczny, jest oczekiwanie, że terapeutka lub terapeuta przekaże nam jasny, jednoznaczny plan, który powinniśmy wprowadzić w życie. Zatem, jeśli czekasz na „przepis” na to, jak masz żyć, rozczarujesz się. Terapia nie polega na przekazywaniu gotowych rozwiązań, ale raczej na tworzeniu przestrzeni, w której masz szansę zrozumieć siebie, swoje potrzeby, emocje i motywacje.
Kiedyś jedna z moich koleżanek powiedziała, że przepis to ona ma dobry na sernik, a nie na życie. I rzeczywiście, życie nie podlega sztywnym regułom – jest pełne zmienności, indywidualnych wyborów i nieprzewidywalnych okoliczności. Każdy z nas ma swoją własną receptę na szczęście. To, co działa w przypadku jednej osoby, niekoniecznie sprawdzi się u innej. Carl Rogers, jeden z pionierów psychologii humanistycznej, zwracał uwagę, że kluczowym elementem skutecznej terapii jest tzw. „osobowość terapeutyczna”, czyli autentyczność, empatia oraz bezwarunkowa akceptacja. To w tej przestrzeni pacjent może poczuć się na tyle bezpiecznie, by otworzyć się na proces autorefleksji. Jeśli terapeuta staje się „przewodnikiem”, to w sensie umożliwiającym pacjentowi samodzielne odkrywanie nowych ścieżek, a nie przewożeniem go do określonego celu. To klient staje się ekspertem od własnego życia. Mówiąc metaforycznie, pacjent z terapeutą jadą jednym pociągiem, ale to pacjent decyduje gdzie jedziemy.
Autonomia i samodzielność w procesie terapeutycznym
Podstawowym celem terapii jest wspieranie klienta w dążeniu do większej autonomii. Terapia nie ma na celu dostarczenia odpowiedzi na pytanie: „jak masz żyć?”, ale raczej ma pomóc w zrozumieniu, jak można świadomie kierować swoim życiem, bazując na własnych wartościach, celach i możliwościach. W tym sensie psychoterapia jest procesem, który wspiera rozwój osobisty i stawia na pierwszym miejscu zdolność klienta do samodzielnego podejmowania decyzji.
Kiedy myślimy o terapii jako o „recepturze” na życie, zapominamy, że każdy człowiek jest inny, ma inne doświadczenia, wartości, przekonania i cele. Dlatego w procesie terapeutycznym nie ma miejsca dla wymuszenia na pacjencie rozwiązań zewnętrznych. Terapia ma na celu pomagać w identyfikowaniu i wykorzystywaniu swoich zasobów, a nie przejmowaniu cudzych oczekiwań.
Terapia jako podróż, nie błyskawiczna naprawa
Dla wielu osób wchodzących w terapię problemem może być oczekiwanie, że wszystko „naprawi się” szybko. W obliczu trudności psychicznych czy emocjonalnych jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że szukamy szybkich rozwiązań: cudowne metody, terapie krótkoterminowe, magiczne techniki. Jednak terapia, w szczególności psychoterapia, jest procesem długotrwałym, który wymaga czasu, wysiłku i cierpliwości.
Irvin Yalom, znany psychoterapeuta, zauważył, że proces terapeutyczny to nie tylko praca nad przeszłością, ale także nad teraźniejszością i przyszłością. Często bowiem to, co wywołuje nasz niepokój, ma swoje źródło w nieprzepracowanych traumach z przeszłości, ale także w braku odpowiedzi na pytanie o to, jak chcemy żyć w przyszłości. „Terapia to nie naprawianie – to tworzenie przestrzeni do zmiany”, pisze Yalom w swojej książce Wszystko o psychoterapii. To raczej długotrwały proces odbudowy zdolności do adaptacji i do radzenia sobie z nieuniknionymi trudnościami życia.
Terapia jako przestrzeń do samopoznania i odkrywania własnej tożsamości
Ostatecznie terapia nie jest tylko o szukaniu odpowiedzi na pytanie „jak żyć?”. Celem terapii jest umożliwienie pacjentowi głębszego zrozumienia siebie, swoich mechanizmów obronnych, swoich pragnień i lęków. To przestrzeń, w której uczymy się rozpoznawać nasze reakcje, emocje i mechanizmy, które mogą nas prowadzić do błędnych przekonań o sobie i świecie. Viktor Frankl, podkreślał, że kluczowym aspektem terapii jest pomoc w znalezieniu sensu życia, niezależnie od trudności, z jakimi się borykamy. Każdy człowiek, nawet w obliczu cierpienia, może znaleźć swój własny sens istnienia. Frankl wierzył, że to właśnie osobiste doświadczenie i refleksja nad własnym życiem prowadzą do ostatecznej transformacji. Terapia to proces w którym odkrywamy, uczymy się i analizujemy. To wszystko po to, aby żyć w zgodzie ze sobą, nie z przekonaniami innych czy generalizacjami.
Podsumowanie
Terapia to nie przepis na życie. To miejsce, gdzie możemy spojrzeć na siebie i odkryć, co naprawdę nas uszczęśliwia. To proces, który pomaga nam stać się bardziej niezależnymi i żyć pełniej. W terapii nie dostajemy gotowych odpowiedzi, ale wsparcie w lepszym zrozumieniu siebie i swoich potrzeb. To podróż, która pozwala nam lepiej poznać nasze emocje i wartości, a także uczyć się, jak radzić sobie w życiu na swój sposób.
Barbara Radzanowska
Psycholog, Terapeuta Par
Bibliografia
Yalom, I. D. (2002). Wszystko o psychoterapii: Poszukiwania sensu życia. Warszawa: Wydawnictwo Prószyński i S-ka.
Rogers, C. (2013). O psychoterapii. Warszawa: Wydawnictwo Psychologiczne.
Frankl, V. E. (2004). Człowiek w poszukiwaniu sensu. Warszawa: Wydawnictwo Znak.
Miller, W. R., & Rollnick, S. (2013). Motywowanie do zmiany. Praktyka w zakresie terapii opartej na motywacji. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Seligman, M. E. P. (2011). Prawdziwe szczęście. W poszukiwaniu optymalnego życia. Warszawa: Wydawnictwo Rebis.
Linehan, M. M. (2015). Dialectical Behavior Therapy: A Contemporary Guide for Practitioners. New York: The Guilford Press.
