Psychoterapia integracyjna
Wielu z nas na początku naszej przygody z psychoterapią zadaje sobie kluczowe pytanie: który nurt będzie dla mnie odpowiedni? To pytanie dotyczy tak samo klientów, jak i przyszłych psychterapeutów na początku swojej drogi. Podjęcie odpowiedniej decyzji, może okazać się przytłaczające, kiedy weźmiemy pod uwagę, że liczba rozpoznawanych nurtów psychoterapii sięga już do ponad czterystu (Zarabo, et al. 2016). Aby ułatwić proces znalezienia odpowiedniego podejścia, wielu liderów w dziedzinie zdrowia psychicznego zaproponowało model psychoterapii integracyjnej, który od lat dziewięćdziesiątych nabiera popularności (Norcross and Goldfried, 2005).
Czym jest psychoterapia integracyjna?
W swojej książce autorzy Gregor i Maša Žvelc porównali omawiany tutaj nurt terapii do świeczek, które można zapalać jedna o drugą – żadna z nich nie traci swojego ciepłego płomienia, zapalając knot następnej, a wspólnie świecą jeszcze jaśniej (2021). Konkretnie, teoria ta polega na czerpaniu z różnych szkół terapeutycznych w celu jak najlepszego dopasowania sesji do potrzeb indywidualnego klienta. Terapeuta pracujący z tą teorią może czerpać z nurtów takich jak terapia behawioralno-poznawcza, humanistyczna czy psychodynamiczna, tworząc elastyczne i skuteczne podejście w leczeniu.
Czy wybór nurtu psychoterapii jest ważny?
Nurt, w jakim specjalista nas wspiera gra ważną rolę w przebiegu leczenia i jego rezultatach. Podejścia różnią się używanymi teoriami, żeby lepiej zrozumieć problem przedstawiany w pokoju terapeutycznym i zgłębić się wspólnie różne aspekty naszej psychiki oraz aby wesprzeć klientów w życiu codziennym poza czasem spędzonym ze specjalistą. Wybierając odpowiedni nurt, warto się skupić na indywidualnych celach i potrzebach towarzyszącym nam.
Do najbardziej popularnych nurtów należą:
- Psychodynamiczny – dążący do rozpoznania podświadomych zachowań i myśli, które mogą mieć korzenie w naszej przeszłości.
- Humanistyczny- wspierający klienta w samodzielnym rozwiązywaniu problemów oraz rozpoznaniu własnego potencjału.
- Skoncentrowany na osobie – skupiający się na zbudowaniu zdrowej relacji, w której klient ma przestrzeń i bezpieczeństwo, aby stawić czoła trudniejszym emocjom i zbudować wiarę w siebie.
Warto też wspomnieć o terapiach, które powstały specjalnie do pracy z konkretnymi diagnozami. Przykładem takiej terapii jest poznawczo-behawioralna dialektyczna. Powstała do pracy z osobowością borderline. Łączy ze sobą elementy terapii behawioralno-poznawczej oraz pracy nad samoakceptacją i komunikacją z innymi.
Niekiedy okazuję się, iż jedna forma pracy nie osiąga satysfakcjonujących rezultatów. Przeorientowanie podejścia, które działało do tej pory, mogłoby okazać się pozytywną zmianą dla naszego zdrowia. Ważne jest, aby dialog o zmieniających się potrzebach, upodobaniach i celach był często obecny między specjalistą a klientem.
Czy psychoterapia integracyjna jest dla mnie?
Dzięki elastyczności psychoterapii integracyjnej to podejście ma zastosowanie dla praktycznie każdego problemu pojawiającego się w pokoju terapeutycznym. Przede wszystkim najwięcej skorzystają z takiego podejścia osoby, które równocześnie chcą pracować nad zachowaniami pojawiającymi się obecnie, jak i również zrozumieć skąd te zachowania się wzięły. Wiele teorii woli skupiać się na tym, co jest tu i teraz (np. behawioralno-poznawcza) (Dryden, 1996). Podejścia takie jak psychoanalityczne lub psychodynamiczne zgłębiają naszą przeszłość (Busch, 2021). Psychoterapeuta integracyjny może czerpać z dwóch lub większej ilości znanych mu nurtów, aby wesprzeć klienta w łagodzeniu objawów, z którymi przyszedł. Warto rozważyć terapię integracyjną żyjąc z problemami takimi jak:
- Brak satysfakcji z życia lub poczucie pustki
- Zaburzenie lękowe
- Zaburzenie osobowości
- Trudności z budowaniem relacji w życiu osobistym i profesjonalnym
- Niskie poczucie własnej wartości
- Zaburzenie odżywiania
- Trauma lub trudne wspomnienia
- Uzależnienie.
Omawiane podejście może być dobrym rozwiązaniem dla osób niebędących pewnymi, która z terapii będzie dla nich najlepsza. Poznawanie różnych stron psychoterapii może pomóc nakreślić konkretne upodobania lub właśnie łączenie ich może okazać najlepszym wsparciem.
Może trzeba coś więcej?
W XX wieku kładło się spory nacisk na rozróżnianie i badanie konkurencyjnych szkół psychoterapii. Ta postawa została zbudowana na poczuciu, że specjalista powinien postępować i analizować sesje w sposób zgodny z wyuczonym nurtem i każde odstępstwo uznawano za nieprawidłowe szkolenie lub nawet źle praktykowany zawód. Ale już w latach 60 pojawiały się ciche głosy sugerujące podobieństwa między głównymi teoriami. Dopiero we wspomnianych już latach 90 pojęcie integracyjne zaczęło łapać wiatru w skrzydła. W roku 1996 panowie Roth i Fonaghy prowadzili badania, które miałyby dopasować istniejące w tamtych czasach podejścia terapeutyczne do chorób, które były rozpoznawane. Zasugerowali, iż na konkretny problem jest konkretne leczenie. W swoim podsumowaniu nawiązali do integracji omówionych przez siebie teorii w słowach: „Ostatecznie, teoretyczne orientacje będą musiały być zintegrowane, gdyż wszystkie są zbliżonymi modelami tego samego fenomenu’’. Obecnie, powstały szkoły skupiające się na tym podejściu, gdzie zapoznaje się przyszłych terapeutów z najbardziej uznawanymi teoriami.
Jak terapeuta może dopasować nurt psychoterapii do mnie?
Zaznaczając, że to specjaliści mają być ekspertami od nurtów, a nie klienci, niekiedy ciężko osobie szukającej wsparcia nakreślić swoje preferencje. Pomocą w takich przypadkach mogą być formy takie jak C-NIP. Dzięki skali podanej na kartce, odpowiedzi klienta nie kończą się na tak lub nie. Wskazują również na częstotliwości konkretnych czynników. Na przykład, skala ta pomaga określić czy prace domowe będą przez osobę biorącą udział w terapii przydatne oraz pomaga zrozumieć terapeucie jak często, jeśli w ogóle przygotować takie zadanie. W tej skali można również przekazać preferencje, aby terapeuta nam nie przerywał albo robił to tylko wtedy, kiedy będzie czuł, że temat odbiega od głównego wątku.
Skale takie jak SRS oraz ORS są krótszą formą przekazu czy sesja była udana oraz w których aspektach mogłyby pojawić się zmiany. Badania wykazują, że 5-10% klientów doświadczyło pogorszenia się symptomów, a 50% zaraportowało brak większych zmian. Wprowadzenie narzędzi, aby monitorować skuteczność i zadowolenie klienta wpływa pozytywnie na zbijanie tych statystyk (Overington & Ionita, 2013).
Warto też zaznaczyć, że terapeuta po zakończonym szkoleniu porusza się po przestrzeni terapii popartych badaniami naukowymi. Literatura skupiająca się na czynnikach, które grają duże role w pozytywnych wynikach procesu psychoterapii, w dużej mierze stawia na relacje między klientem a specjalistą jako główny wskaźnik czy sesje przyniosą pozytywne rezultaty czy też nie. Dobre relacje terapeutyczne głównie przedstawia się jako autentyczne, nieoceniające i ciepłe (Elliott & Williams, 2003). Mając na uwadze literaturę, terapeuta może wybrać nurty terapeutyczne, które mogą pomóc w budowaniu podstaw terapeutycznych jako swój fundament np. skoncentrowanej na osobie, w której zaznacza się, iż pozytywne zmiany mogą zajść tylko wtedy kiedy zbudowana została silna terapeutyczna więź (Rogers, 1995). W zależności od wspólnego dialogu oraz literaturze omawiającej problemy, z którymi klient przyszedł, terapeuta ma dopasować modele i wywiady, które mają za zadanie wspierać klienta w pozytywnych zmianach oraz nie zakłócać płynnego przepływu sesji.
Skuteczność psychoterapii integracyjnej
Wraz z czasem coraz więcej badań udowadnia skuteczność psychoterapii integracyjnej w różnych aspektach terapeutycznych. Badanie z 2017 zaznaczyło pozytywne zmiany, pracując ze stresem pourazowym (Sornborger et al., 2017). W 2021 odbyły się prace skupiające się na wpływie integracyjnej terapii na pracę z chorobą afektywną dwubiegunową. One również ukazały pozytywny wpływ na pacjentów (Valls et al., (2022). W 2016 badanie skuteczności terapii integracyjnej poparło tę praktykę ze względu na jej elastyczność w dopasowaniu się do wielu potrzeb, skupieniu na wspólnych czynników z różnych nurtów oraz zdolność do pracy z szeroką gamą trudności emocjonalnych (Zarbo et al., 2016).
Katarzyna Bartczak
Psychoterapeutka, Terapeutka Par
Bibliografia
Busch, F. N. (2021). Problem-Focused Psychodynamic Psychotherapy. United States: American Psychiatric Association Publishing.
Dryden, W. (1996). Research in Counselling and Psychotherapy: Practical Applications. India: SAGE Publications.
Elliott M. & Williams, D. (2003). The client experience of counselling and psychotherapy. Counselling Psychology Review.
Norcross J. C., Goldfried M. R. (2005). Handbook of Psychotherapy Integration, 2nd Edn. Oxford: Oxford University Press
Overington L. & Ionita G. (2013). Progress Monitoring Measures: A Brief Guide. Canadian Psychology, 53(2), 82-92.
Rogers, C. R. (1995). On becoming a person: A therapist’s view of psychotherapy. Boston: Houghton Mifflin
Roth, A., Fonagy, P., Parry, G., Target, M., et al. (1996). What works for whom? A critical review of psychotherapy research. Guilford Press
Sornborger J et al.,(2017) Integrative Therapy Approaches for Posttraumatic Stress Disorder: A Special Focus on Treating Veterans. Focus (Am Psychiatr Publ). 2017 Oct;15(4):390-398.
Yao, L.& Kabir, R. (2023). Person-Centered Therapy (Rogerian Therapy). StatPearls Publishing LLC.
Valls È et al (2022). Efficacy of an integrative approach for bipolar disorder: preliminary results from a randomized controlled trial. Psychological Medicine 52, 4094–4105.
Žvelc, G., & Žvelc, M. (2021). Integrative psychotherapy: A mindfulness- and compassion-oriented approach. Routledge/Taylor & Francis Group.
Zarbo, C., Tasca, G. A., Cattafi, F., & Compare, A. (2016). Integrative Psychotherapy Works. Frontiers in psychology, 6, 2021.
